Medicijnen zijn duur om te produceren en kunnen negatieve effecten hebben op het milieu. Onderzoekers Stefano Cucurachi en Justin Lian ontwikkelden een raamwerk om de economische én ecologische duurzaamheid van geneesmiddelen te beoordelen.
De bevolking groeit en vergrijst, en een steeds groter aantal mensen kampt met chronische ziekten. Daardoor stijgen de zorgkosten en groeit de farmaceutische industrie snel. Tegeljkertijd hebben patiënten en zorgverleners steeds meer aandacht voor de milieu-impact van geneesmiddelen. Maar over die impact is weinig informatie beschikbaar. ‘Sommige bronnen beweren dat 10% van alle geneesmiddelen een milieurisico vormt, maar slechts een fractie van de geneesmiddelen is ooit beoordeeld op die impact’, zegt Stefano Cucurachi, universitair hoofddocent industriële ecologie.
Groenere beslissingen
Cucurachi ontwikkelde samen met Justin Lian, postdoc milieutechniek, ontwikkelde een raamwerk om zowel de milieu-impact als de ontwikkelingskosten van geneesmiddelen in kaart te brengen. Het raamwerk kan helpen bij het nemen van groenere beslissingen in de farmaceutische productie en is relevant voor zowel de industrie als beleidsmakers. Het onderzoek maakt deel uit van het LIFE GREENAPI-project.
Gebaseerd op een coronamedicijn
De onderzoekers baseerden hun raamwerk op een milieu- en economische beoordeling van negen ‘syntheseroutes’ voor Molnupiravir, een antiviraal geneesmiddel dat wordt gebruikt voor de behandeling van COVID-19. ‘We konden dit doen dankzij een samenwerking met een Chinese farmaceutische universiteit die actieve bestandsdelen van geneesmiddelen kan herleiden’, legt Cucurachi uit. ‘Dankzij hun data konden beoordelen wat de beste productiemethoden waren van het geneesmiddel, zowel vanuit het duurzaamheidsoogpunt als vanuit kostenperspectief.’
Gebruik van oplosmiddelen en procesontwerp
Lian voegt hieraan toe: ‘We hebben vastgesteld dat het gebruik van oplosmiddelen en het procesontwerp de grootste invloed hebben op de ecologische voetafdruk en de productiekosten. Sommige oplosmiddelen zijn behoorlijk giftig en hebben een grote impact op het milieu, terwijl bijvoorbeeld biokatalysatoren een lage impact en lage kosten hebben. Bovendien kunnen biokatalysatoren op grote schaal worden geproduceerd.’
Grondig getest
Het raamwerk kan voor een grote impact gaan zorgen, zegt Cucurachi. ‘Geneesmiddelen worden grondig getest voordat ze aan mensen worden toegediend vanwege mogelijke bijwerkingen, maar ze kunnen ook schadelijk zijn voor het milieu. Ook die factor wil je natuurlijk graag in een vroeg stadium van het ontwikkelingsproces meenemen, en niet pas nadat geneesmiddelen op grote schaal worden gebruikt.’
Diverse Nederlandse partijen hebben belangstelling getoond voor het raamwerk van de onderzoekers. We zijn momenteel betrokken bij Enkore, een groot Europees onderzoeksproject met partners uit de hele zorgketen: van farmaceutische bedrijven tot ziekenhuizen, en van patiëntverenigingen tot innovatieve bedrijven in de sector. Als onderzoekers worden we voortdurend gevraagd om deel te nemen aan dit soort initiatieven – dat was twee of drie jaar geleden nog ondenkbaar.’
Cucurachi en Lian hebben hun bevindingen gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijk tijdschrift PNAS.
Overgenomen van Universiteit Leiden - Tekst: Jan Joost Aten